جادهها تنها مسیرهای هموار برای حرکت خودروها نیستند. بلکه، بهعنوان یکی از مهمترین سازههای مهندسی شناخته میشوند که از لایههای مختلف تشکیل شدهاند و برای اجرای آنها نیاز به دقت فنی و مهارت بالا است. این سازهها بهدلیل مواجهه با شرایط محیطی متغیر، چالشهای زیادی برای مهندسان راهسازی به همراه دارند. اگر اصول طراحی رعایت نشود، روسازی جادهها سریعاً خراب میشود و خسارتهای اقتصادی زیادی ایجاد میکند.
حتماً در طول سفرهای خود متوجه ترکهای جادهای، فرسایش ناشی از آب و پستی و بلندیها شدهاید. این مشکلات اغلب به دلیل رعایت نکردن اصول مهندسی در طراحی و ساخت بهوجود میآیند. اگر این اصول رعایت نشود، هر ساله بودجه زیادی صرف ترمیم و اصلاح جادهها خواهد شد. اما با اجرای درست میتوان هزینهها را کاهش داد.
کیفیت و دوام جاده به عوامل متعددی وابسته است. برخی از مهمترین عوامل شامل:
ساخت جاده شامل لایههای مختلفی است که هرکدام وظیفهای خاص دارند. در ادامه به توضیح این لایهها میپردازیم:
اولین لایه، بستر جاده است که از خاک طبیعی منطقه تشکیل میشود. این لایه باید عاری از مواد مضر باشد. در برخی موارد، نیاز به اصلاح یا تقویت خاک وجود دارد.
لایههای خاکریز دارای ضخامت مشخصی هستند که بسته به شرایط پروژه تعیین میشوند. در برخی پروژهها از مصالح سنگی به جای خاک استفاده میشود.
آخرین لایه خاکریز، سابگرید است که باید متراکم و یکنواخت باشد. شیب عرضی و هندسه جاده نیز در این مرحله اعمال میشود.
این لایه از مصالح درشتدانه تشکیل شده و وظیفه اصلی آن زهکشی و باربری جاده است.
این لایه بهعنوان پایه اصلی جاده عمل میکند و باید توانایی تحمل بارهای واردشده را داشته باشد.
این لایه از قیر تشکیل شده و به چسباندن لایههای آسفالتی به لایههای زیرین کمک میکند.
لایهای با بافت درشت که بین روسازی آسفالتی و زیرسازی جاده قرار دارد. این لایه بارهای وارده را تحمل میکند.
این لایه از آسفالت ریزدانه تشکیل شده و سطح هموار جاده را فراهم میکند. اجرای صحیح این لایه توسط آزمایشگاههای کنترل کیفیت نظارت میشود.
کیفیت جادهها به مصالح، رعایت اصول مهندسی، نظارت صحیح و استانداردهای فنی بستگی دارد. هر کدام از لایههای جاده وظیفهای خاص دارند و باید با دقت اجرا شوند تا جادهای ایمن، بادوام و مقرون به صرفه ساخته شود.